Choroby powodowane przez grzyby z królestwa Fungi, gromady Ascomycota, rzędu Botryosphaeriales, rodziny Phyllostictaceae

Słownik niezrozumiałych pojęć tutaj

Wprowadzenie

Rodzina Phyllostictaceae jest taksonem monotypowym, tj. składającym się tylko z jednego rodzaju, Phyllosticta, z około 2000 gatunkami.

Grzyby z rodzaju Phyllosticta tworzą kuliste, brunatne piknidia, zanurzone w zainfekowanych tkankach roślin, z ujściem wystającym nad powierzchnię epidermy. Piknospory (zarodniki konidialne stadium mitomorficznego) są jednokomórkowe, bezbarwne, o kształcie od cylindrycznego do prawie kulistego. Są one otoczone lepkim śluzem.  

Pasożyty rodziny Phyllostictaceae zwykle powodują plamistości liści i owoców, rzadziej pędów.

Patogenom z rodzaju Phyllosticta sprzyjają 100% wilgotność względna powietrza i temperatura 23-27oC w okresie od wiosny do lata.

Rozprzestrzenianie patogenów tego rodzaju odbywa się przez krople deszczu, ocieranie się roślin i owady.

Rodzaj Phyllosticta zawiera liczne, znaczące patogeny roślin, np.:

Czarna zgnilizna winorośli jest groźną chorobą, która jest szczególnie szkodliwa w czasie ciepłych i wilgotnych okresów uprawy. Sprawca choroby atakuje wszystkie zielone części roślin: liście, pędy, ogonki liści i owoców oraz owoce, dla których jest najbardziej destrukcyjna.

Późną wiosną, na górnej powierzchni liści pojawiają się czerwonobrunatne, koliste lub kanciaste plamy. Liczba plam może wynosić od 2 do ponad 100 w zależności od siły ataku. Z czasem środek plam staje się jaśniejszy, jest płaski lub nieco wklęsły i zostaje otoczony czarną obwódką. W pobliżu środka plam powstają czarne piknidia (owocniki stadium konidialnego, bezpłciowego), których rozmieszczenie tworzy pierścień. Porażane są tylko liście młode, szybko rosnące.

Infekcja owoców występuje wkrótce po opadnięciu kwiatów i jest najbardziej intensywna, gdy owoce osiągają połowę wymiaru owoców dojrzałych. Na pojedynczym owocu, gdy jest jeszcze zielony, pojawia się mała plama, która z czasem staje się kolista, jasnobrązowa i zostaje otoczona brunatnym pierścieniem. Plama rośnie szybko i może pokryć połowę owocu w ciągu 48 h. W czasie kilku następnych dni cały owoc staje się czarny, twardy i zamienia się w mumię. Wkrótce powierzchnia tak zmumifikowanych owoców zostaje pokryta drobnymi, czarnymi piknidiami, których rozmieszczenie tworzy pierścień.

Sprawca czarnej zgnilizny winorośli, poza piknidiami, również tworzy perytecja [owocniki zawierające worki z zarodnikami workowymi (askosporami) stadium płciowego], które powstają w zmumifikowanych owocach. Perytecja prawdopodobnie powstają z piknidiów. 

Sprawca czarnej plamistości winorośli przezimowuje głównie w perytecjach, chociaż pierwotnym źródłem infekcji wiosennej również mogą być piknidia, które podobnie jak perytecja tworzą się w zmumifikowanych owocach. Podczas opadów askospory są wystrzeliwane z perytecjów i przenoszone na młode liście przez wiatr. Piknospory wydostają się z piknidiów w postaci kleistej substancji i są spłukiwane lub rozbryzgiwane przez krople deszczu. Gdy pogoda jest wilgotna, askospory i piknospory są uwalniane przez całą wiosnę i lato. Pierwotne infekcje są dokonywane przez askospory i piknospory, które zakażają młode liście i ogonki owoców. Źródłem wtórnych infekcji są piknospory, które infekują pędy i owoce. Na wilgotnych liściach askospory i piknospory kiełkują w ciągu 36 do 48 h. Objawy chorobowe pojawiają się po 6 do 25 dniach.

Warunkami szczególnie sprzyjającymi infekcji jest 100% wilgotność względna powietrza i temperatura 23-27oC w okresie od wiosny do lata. Przy tym zakresie temperatury okres zwilżenia roślin potrzebny do dokonania infekcji wynosi tylko 6 h.

Ochrona przed sprawcą czarnej zgnilizny winorośli obejmuje: (1) utrzymywanie właściwej odległości między krzewami winorośli i wybieranie pod uprawę stanowisk nasłonecznionych i przewietrznych, (2) przyorywanie zmumifikowanych owoców lub ich przykrywanie korą lub nawozem zielonym, (3) uprawianie odmian odpornych lub tolerancyjnych i (4) stosowanie fungicydów zapobiegawczych, zawierających miedź, kaptan, mankozeb lub triadimefon.

Cel ćwiczenia

Materiał

Liście, owoce i pędy winorośli z objawami czarnej zgnilizny winorośli. Preparat mikroskopowy z przekrojem poprzecznym perytecjów i piknidiów sprawcy czarnej zgnilizny winorośli.

Ćwiczenie

Pytania i zadania